Συντροφιά με τον πόνο ζουν καθημερινά 15 εκατομμύρια άνθρωποι σε Ευρώπη και ΗΠΑ, οι οποίοι νιώθουν «βελονιές», «κάψιμο», «μαχαιριές», «μούδιασμα» ή «ηλεκτροσόκ» που πιστεύουν ότι κάποια στιγμή θα περάσουν.
Ωστόσο, τα συμπτώματα αυτά αποτελούν ένδειξη του επονομαζόμενου νευροπαθητικού πόνου, η έγκαιρη αντιμετώπιση του οποίου έχει ζωτική σημασία για τους ασθενείς.
Όπως αναφέρει το Δίκτυο Νευροπαθητικού Πόνου (Neuropathic Pain Network) – ένας διεθνής οργανισμός γιατρών και ασθενών οι οποίοι προσπαθούν να αυξήσουν την ενημέρωση του κοινού γύρω από το συγκεκριμένο πρόβλημα – ο νευροπαθητικός πόνος προσβάλλει το 2,8% έως 4,7% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Οι πάσχοντες από τον πόνο συχνά είναι άτομα που έχουν κάποια υποκείμενη ασθένεια (λ.χ. διαβήτη, καρκίνο, AIDS, αλλά και σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα ή κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου), έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση ή έχουν υποστεί κάποιον τραυματισμό.
Ο νευροπαθητικός πόνος οφείλεται σε βλάβη ή δυσλειτουργία κάποιων νεύρων και συχνά αποτελεί επιπλοκή των προαναφερθέντων προβλημάτων.
Επειδή, όμως, δεν είναι αναγνωρίσιμος από τους ασθενείς, περνάει καιρός έως ότου γίνει η διάγνωση και η θεραπεία, με συνέπεια οι άνθρωποι αυτοί να πονάνε αναίτια επί μήνες ή και χρόνια ακόμα.
Σύμφωνα με νέα μελέτη του Δικτύου, η οποία παρουσιάσθηκε προσφάτως στο Λονδίνο, από την πρώτη στιγμή που οι πάσχοντες αναπτύσσουν συμπτώματα έως ότου πάνε στον γιατρό μεσολαβούν κατά μέσον όρο 5,7 έως 19,5 μήνες.
Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων οι ασθενείς λένε ότι η καθυστέρηση οφείλεται στο γεγονός ότι νομίζουν πως ο πόνος θα περάσει μόνος του κάποια στιγμή.
Μετά την αρχική επίσκεψη στον γιατρό, όμως, μπορεί να χρειασθούν έως 19,2 μήνες και επισκέψεις σε δύο ή περισσότερους γιατρούς έως ότου γίνει η σωστή διάγνωση.
Σε αυτή τη νέα καθυστέρηση, σημαντική αιτία είναι ότι πολλοί γιατροί δυσκολεύονται να διαχωρίσουν τον νευροπαθητικό πόνο από τα άλλα είδη πόνου.
Σημεία-κλειδιά
Όπως είπαν ο δρ Τρόελς Τζένσεν, καθηγητής Πειραματικής και Κλινικής Έρευνας του Πόνου στο Πανεπιστήμιο του Άαρχους, στη Δανία, και άλλοι ειδικοί από την Ισπανία, την Βρετανία και την Γερμανία, ο ασθενής μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό να υποψιασθεί ότι το πρόβλημά του είναι νευροπαθητικός πόνος.
Την βοήθεια αυτή μπορεί να προσφέρει με τρεις τρόπους:
* Περιγράφοντας προσεκτικά τα χαρακτηριστικά του πόνου του. Πρέπει να περιγράψει την ένταση και την διάρκεια του πόνου, αλλά και το πώς τον νιώθει, χρησιμοποιώντας συγκεκριμένα ουσιαστικά (λ.χ. «νιώθω σαν να μου μπήγουν καρφιά και βελόνες», «νιώθω κάψιμο», «είναι σαν μαχαιριά», «είναι σαν μούδιασμα» ή «νιώθω σαν να μου κάνουν ηλεκτροσόκ»).
* Παραθέτοντας με λεπτομέρειες το ιατρικό ιστορικό του. Ο νευροπαθητικός πόνος μπορεί να είναι επιπλοκή νόσου, τραυματισμού ή εγχείρησης.
* Δείχνοντας που ακριβώς πονάει. Πρέπει να δείξει το ακριβές σημείο του σώματός του από το οποίο αρχίζει ο πόνος.
Όπως εξήγησε ο δρ Μάϊκλ Μπέννεττ, λέκτορας Παρηγορητικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Ληντς, για την διάγνωση του νευροπαθητικού πόνου σημαντικό ρόλο παίζουν δύο κριτήρια.
Το πρώτο κριτήριο είναι η αίσθηση του πόνου, δεδομένου ότι ο νευροπαθητικός πόνος είναι ένας ασυνήθιστος πόνος. Και το δεύτερο τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης, δεδομένου ότι υπάρχουν διαφορές μεταξύ της επώδυνης περιοχής και της αντίστοιχης στην άλλη πλευρά του σώματος.
Άλλα συμπτώματα
Εκτός από τον πόνο, οι πάσχοντες από νευροπαθητικό πόνο αναπτύσσουν συχνά και άλλα συμπτώματα:
* Ο ένας στους πέντε διαταραχές της ορέξεως
* Ο ένας στους τρεις διαταραχές της ψυχικής διάθεσης
* Ο ένας στους δύο δυσκολίες στον ύπνο εξαιτίας του πόνου, καθώς και έλλειψη ενεργητικότητας
* Το 52% πρόβλημα με τη δουλειά τους (αδυνατούν να δουλέψουν οκτάωρο, παίρνουν συχνές αναρρωτικές άδειες ή βγαίνουν πρόωρα στη σύνταξη)
Συνολικά, η ποιότητα της ζωής των πασχόντων από νευροπαθητικό πόνο είναι κατά περίπου 50% χειρότερη από αυτήν του γενικού πληθυσμού, με βάση ειδική κλίμακα αξιολόγησης που αφορά την ψυχική και σωματική υγεία, την κοινωνική ζωή, την εργασία και άλλες παραμέτρους της ποιότητας της ζωής.
Άλλα συχνά συμπτώματα του νευροπαθητικού πόνου είναι τα εξής:
• αντίδραση σε ερεθίσματα που γενικώς δεν είναι επώδυνα (η κατάσταση αποκαλείται αλλοδυνία).
• αντίδραση στο άγγιγμα – ακόμα και η επαφή με τα σεντόνια ή τα ρούχα μπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνη (η διαταραχή αυτή λέγεται υπεραισθησία)
• επώδυνη αντίδραση σε κάτι που φυσιολογικά προκαλεί ήπιο πόνο (υπεραλγησία)
• του πόνου ακόμη και όταν η αιτία του έχει υποχωρήσει (υπερπάθεια)
• φυσιολογική και δυσάρεστη αίσθηση «μυρμηγκιάσματος» ή «καρφιών και βελονιών» (παραισθησία και δυσαισθησία).
Συχνότητα
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο νευροπαθητικός πόνος προσβάλλει σημαντικό ποσοστό πασχόντων από κοινά νοσήματα:
* Έως το 25% των πασχόντων από διαβήτη
* Έως το 40% των ασθενών με καρκίνο
* Περίπου το 50% των ατόμων ηλικίας άνω των 50 ετών που αναπτύσσουν έρπητα ζωστήρα
* Το 8% έως 11% των ασθενών με εγκεφαλικό επεισόδιο
* Το 7% των ατόμων με πόνο στη μέση (λ.χ. από κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου)
* Το 33% των ανθρώπων που τραυματίζονται στο νωτιαίο μυελό
Άλλα προβλήματα των οποίων επιπλοκή μπορεί να προκαλέσει ο νευροπαθητικός πόνος είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας, το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα, η νευραλγία του τριδύλου, ο ακρωτηριασμός κάποιου άκρου, τα έλκη (πληγές) στα πόδια, αλλά και οι χειρουργικές επεμβάσεις (ο πόνος μπορεί να αναπτυχθεί στην ουλή, λ.χ. μετά από μαστεκτομή) και οι τραυματισμοί (λ.χ. στην πλάτη).
Θεραπεία
Στόχος της θεραπείας που χορηγείται στους πάσχοντες είναι να μειωθεί η ένταση του πόνου κατά 30% έως 50%, καθώς και να αμβλυνθούν τα άλλα συμπτώματα που υπονομεύουν την ποιότητα της ζωής των ασθενών (δηλαδή η αϋπνία και οι άλλες διαταραχές ύπνου, το άγχος, η κατάθλιψη κ.τ.λ.)
Το πρώτο βήμα της θεραπείας είναι η αντιμετώπιση της αιτίας του, όταν αυτή είναι κάποιο νόσημα (λ.χ. διαβήτης ή σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα).
Από κει και πέρα, μπορεί να χορηγηθούν στον ασθενή διάφορα φάρμακα σε μορφή δισκίων, μεμονωμένα ή σε συνδυασμό μεταξύ τους, όπως αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά, οπιοειδή και ειδικά φάρμακα για τον νευροπαθητικό πόνο.
Αντιθέτως, τα απλά μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και τα μη ναρκωτικά αναλγητικά δεν καταπραΰνουν τον πόνο.
Μπορεί επίσης να γίνει τοπική θεραπεία (λ.χ. με δερματικά επιθέματα που περιέχουν τοπικές αναισθητικές ουσίες), καθώς και συμπληρωματικές θεραπείες, όπως διαδερμική ηλεκτρική διέγερση των νεύρων, φυσιοθεραπεία, εργοθεραπεία και ψυχολογική θεραπεία (βιοανάδραση).
Οι ειδικοί, ωστόσο, τονίζουν ότι οι μέθοδοι αυτοί μειώνουν μεν τον πόνο αλλά συνήθως δεν απαλλάσσουν τους ασθενείς από αυτόν. Επιπλέον, όταν ο πόνος αφήνεται επί μήνες δίχως θεραπεία, η αντιμετώπισή του δυσκολεύει πολύ – γι’ αυτό και έχει ζωτική σημασία η έγκαιρη διάγνωση και έναρξη της θεραπείας.
Στη μελέτη του Δικτύου, που διεξήχθη με χρηματοδότηση της φαρμακευτικής εταιρείας Pfizer, συμμετείχαν 700 πάσχοντες από νευροπαθητικό πόνο και 700 γιατροί από επτά χώρες (Βρετανία, Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία, Φινλανδία, Μεξικό και Κορέα).
Μάριος Ανδρέου
Παιδίατρος
Υπέυθυνος ΚΠΜ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου